مدیریت ریسک در صنایع معدنی
صنعت معدن بدلیل ساختار و ماهیتی که دارد از دو جنبه با ریسک‌ها و پیامدهای گسترده‌ای مواجه است. در یک سو با ریسک‌های مرسوم و جاری که صنایع سنگین و کلان را تهدید می‌کنند درگیر است که با طبقه‌بندی و درجه‌بندی متفاوتی این
صنعت را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث بروز آسیب‌های گسترده‌ای می‌شود.
از سوی دیگر بعنوان صنعتی که درحال حرکت به سمت تحول و نوآوری است ( توسعه به مسیر industry 4,5) با ریسک‌های جدید و کلانی مواجه است که صنعت معدن و شرکت‌های معدنی را برای دهه پیش‌رو تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این دو گروه از ریسک‌ها عموما از این جهت شکل می‌گیرند که مدیران عملیاتی و مدیران ارشد ( مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره) از دو زاویه مختلف با مخاطرات و پیامدهای صنعت معدن مواجه می‌شوند.
از سوی دیگر بعنوان صنعتی که درحال حرکت به سمت تحول و نوآوری است ( توسعه به مسیر industry 4,5) با ریسک‌های جدید و کلانی مواجه است که صنعت معدن و شرکت‌های معدنی را برای دهه پیش‌رو تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این دو گروه از ریسک‌ها عموما از این جهت شکل می‌گیرند که مدیران عملیاتی و مدیران ارشد ( مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره) از دو زاویه مختلف با مخاطرات و پیامدهای صنعت معدن مواجه می‌شوند.
- 1. ریسک‌ها و مخاطرات مربوط به ایمنی و عملیات که منجر به وقفه یا توقف فعالیت سازمان می‌شوند.
- 2. ریسک‌ها و مخاطراتی که به سطوح استراتژیک و کلان سازمان آسیب وارد می‌کنند و تاب‌آوری آن را در میان مدت و بلندمدت تضعیف می‌کنند و بهره‌وری سازمان را در طولانی مدت دچار اخلال می‌کنند.
براساس آخرین تجربیات و اقدامات مجموعه‌های مشاوره‌ای در صنعت معدن، برای شناخت و مدیریت این دو گروه از ریسک‌ها و تفکیک هرچه دقیق‌تر آن‌ها، شرکت‌های معدنی با همکاری گروه‌های مشاوره‌ای و برنامه‌ریزی سازوکارهای مدیریت ریسک جامع سازمانی را در ساختارهای خود پیاده‌سازی می‌کنند تا بتوانند شناخت، مدیریت و پیشگیری از ریسک‌ها و پیامدهای این دو گروه را بطور کامل و ساختار یافته در سازمان خود پیاده‌سازی کنند.
مدیرانی که در بخش عملیاتی معادن حضور دارند عموما با ریسک‌ها و مخاطراتی درگیر هستند که ابعاد ایمنی و امنیت معدن و کارکنان آن‌را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این دسته از ریسک‌ها می‌توانند فعالیت معدن از بخش اکتشاف تا استخراج و فرآوری را تحت تاثیر قرار دهند و در بسیاری از موارد ممکن است ادامه روند فعالیت را مختل یا قطع کند و باعث ایجاد ریسک توقف در کسب‌وکار (Business Interruption) شود.
ریسک‌هایی مانند انفجار و آتش‌سوزی، بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی و پیامدهای شکل گرفته از محل این ریسک‌ها که می‌توانند عملیات معدن را در بخش یا تمام آن مختل کنند از مهم‌ترین عواملی هستند که مدیران عملیاتی در بخش معدن نسبت به آن‌ها نگرانی ویژه دارند. در میان این دسته‌بندی از ریسک‌ها عواملی مانند اخلال در زنجیره تامین فعالیت‌های یک معدن یا شرکت معدنی مانند ارتباط با شرکا و ذینفعانی که بخش‌های عملیاتی فعالیت سازمان را پشتیبانی می‌کنند، اخلال در روند تامین انرژی و منابع زیرساختی فعالیت معدن و مواردی از این دست نیز از جمله مهم‌ترین دغدغه‌ها و چالش‌های مدیران عملیاتی در این حوزه هستند.
در بخش دیگر فعالیت صنایع معدنی، براساس گزارش موسساتی همچون pwc و delloite مدیران ارشد و اعضای هیئت مدیره فعال در صنایع معدنی، گروه دیگری از ریسک‌ها و مخاطرات را بعنوان موضوعات کلیدی صنعت خود در نظر می‌گیرند.
براساس گزارش pwc:mine 2023، سه گروه از ریسک‌ها برای مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره شرکت‌های صنعتی حائز اهمیت هستند.
مدیرانی که در بخش عملیاتی معادن حضور دارند عموما با ریسک‌ها و مخاطراتی درگیر هستند که ابعاد ایمنی و امنیت معدن و کارکنان آن‌را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این دسته از ریسک‌ها می‌توانند فعالیت معدن از بخش اکتشاف تا استخراج و فرآوری را تحت تاثیر قرار دهند و در بسیاری از موارد ممکن است ادامه روند فعالیت را مختل یا قطع کند و باعث ایجاد ریسک توقف در کسب‌وکار (Business Interruption) شود.
ریسک‌هایی مانند انفجار و آتش‌سوزی، بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی و پیامدهای شکل گرفته از محل این ریسک‌ها که می‌توانند عملیات معدن را در بخش یا تمام آن مختل کنند از مهم‌ترین عواملی هستند که مدیران عملیاتی در بخش معدن نسبت به آن‌ها نگرانی ویژه دارند. در میان این دسته‌بندی از ریسک‌ها عواملی مانند اخلال در زنجیره تامین فعالیت‌های یک معدن یا شرکت معدنی مانند ارتباط با شرکا و ذینفعانی که بخش‌های عملیاتی فعالیت سازمان را پشتیبانی می‌کنند، اخلال در روند تامین انرژی و منابع زیرساختی فعالیت معدن و مواردی از این دست نیز از جمله مهم‌ترین دغدغه‌ها و چالش‌های مدیران عملیاتی در این حوزه هستند.
در بخش دیگر فعالیت صنایع معدنی، براساس گزارش موسساتی همچون pwc و delloite مدیران ارشد و اعضای هیئت مدیره فعال در صنایع معدنی، گروه دیگری از ریسک‌ها و مخاطرات را بعنوان موضوعات کلیدی صنعت خود در نظر می‌گیرند.
براساس گزارش pwc:mine 2023، سه گروه از ریسک‌ها برای مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره شرکت‌های صنعتی حائز اهمیت هستند.
ارتباط و تعامل با نهادهای دولتی و حاکمیتی
فرآیندهای کربن‌زدایی در صنعت معدن
کمبود نیروی کار ماهر و تخصص‌گرایی.
باتوجه به افزایش فعالیت و سطح دخالت دولت‌ها و نهادهای حاکمیتی در حوزه معادن بعنوان یک صنعت استراتژیک، شکل و شیوه ارتباطات و پیشبرد روابط با این بخش بعنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های مدیران ارشد شرکت‌های معدنی بشمار می‌رود.
از درون این چالش ریسک‌هایی همچون ریسک‌های انطباق (تطابق فعالیت شرکت‌های معدنی با قوانین و مقررات نهادهای دولتی و حاکمیتی)، ریسک ناپایداری سیاست‌ها بدلیل تغییرات گسترده و عدم امکان برنامه‌ریزی میان مدت و بلند مدت برای شرکت‌های معدنی از جمله مهم‌ترین موارد هستند.
تغییر و تحولاتی که معادن و صنایع معدنی می‌بایست در ساختار خود ایجاد کنند تا به سمت کربن‌زدایی در صنعت خود (decarbonization) بروند، ریسک‌های مختلفی را به سازمان‌های معدنی و مدیران ارشد آن وارد می‌کند. عدم تطابق فناوری‌ها و تکنولوژی‌های فعلی با این رویکرد و تحمیل هزینه‌های مالی، عملیاتی، ساختاری و اعتباری برای حرکت به این سمت و عدم توان و تاب‌آوری سازمان در قبال این تغییرات مهم‌ترین ریسک صنایع معدنی از دید مدیران ارشد این صنعت است.
ریسک مهم دیگری که مدیران ارشد و هیئت مدیره شرکت‌های معدنی را درگیر می‌کند کمبود نیروی کار ماهر و عدم تخصص‌گرایی منابع انسانی در صنعت معدن است. بیش از نیمی از مدیران عامل شرکت‌های معدنی معتقدند که کمبود نیروی کار ماهر می‌تواند در دهه پیش‌رو بهره‌وری معادن و صنایع معدنی را کاهش دهد و به تبع آن سودآوری شرکت‌های معدنی نیز دچار اخلال شود.
ریسک‌های حاصله از نیروی انسانی می‌تواند منجر به بروز پیامدهای جدی و اخلال در روند تداوم کسب‌وکارها در صنعت معدن شود که خسارات و زیان‌های سنگینی را همراه خود ایجاد می‌کنند.
تغییر و تحولاتی که معادن و صنایع معدنی می‌بایست در ساختار خود ایجاد کنند تا به سمت کربن‌زدایی در صنعت خود (decarbonization) بروند، ریسک‌های مختلفی را به سازمان‌های معدنی و مدیران ارشد آن وارد می‌کند. عدم تطابق فناوری‌ها و تکنولوژی‌های فعلی با این رویکرد و تحمیل هزینه‌های مالی، عملیاتی، ساختاری و اعتباری برای حرکت به این سمت و عدم توان و تاب‌آوری سازمان در قبال این تغییرات مهم‌ترین ریسک صنایع معدنی از دید مدیران ارشد این صنعت است.
ریسک مهم دیگری که مدیران ارشد و هیئت مدیره شرکت‌های معدنی را درگیر می‌کند کمبود نیروی کار ماهر و عدم تخصص‌گرایی منابع انسانی در صنعت معدن است. بیش از نیمی از مدیران عامل شرکت‌های معدنی معتقدند که کمبود نیروی کار ماهر می‌تواند در دهه پیش‌رو بهره‌وری معادن و صنایع معدنی را کاهش دهد و به تبع آن سودآوری شرکت‌های معدنی نیز دچار اخلال شود.
ریسک‌های حاصله از نیروی انسانی می‌تواند منجر به بروز پیامدهای جدی و اخلال در روند تداوم کسب‌وکارها در صنعت معدن شود که خسارات و زیان‌های سنگینی را همراه خود ایجاد می‌کنند.
