حاکمیت شرکتی و تاب آوری
ژانویه 24, 2024ریسک عملیاتی چیست؟
می 13, 2024
با آغاز هزاره جدید، سازمان ملل در راستای برنامهها و راهبردهای توسعه پایدار چه در کشورهای درحال توسعه چه در کشورهای توسعه یافته و صنعتی، حوزههای اصلی را مشخص نمود که سیاستها و برنامههای دولتها میبایست متمرکز بر این موارد تبیین و تدوین شوند.
این پارامترها نه تنها متمرکز بر سیاستها و برنامههای دولتها و ساختارهای حاکمیتی بلکه بر فعالیت شرکتها و بنگاههای اقتصادی کلان و چند ملیتی، نهادهای مالی، صنایع و کسبوکارهای محلی و اقتصادهای خرد و کلان نیز بوده است. مبنای سازمان ملل، اثرپذیری جوامع از فعالیتهای تجاری، صنعتی، اقتصادی، زیرساختی و توسعهای در هر نوع – شکل – ابعاد بوده و محورهای موردنظر را نیز بر همین اساس تدوین کردهاست.
سند اهداف توسعه پایدار Sustainable Development Goals (SDGs) منتشر شده در سال 2015 با بروزرسانیهای صورت گرفته در آن که مبتنی بر اهداف توسعه پایدار سال 2030 (2030 Agenda) هفده محور را معرفی میکند که در مجمع عمومی سازمان ملل نیز تصویب شده و بعنوان یک چارچوب ابلاغ شده است.
محور اول - ریشهکنی فقر:
پایان تمام اشکال فقر تمرکز این بخش از برنامه است و یکی از مهمترین اهداف آن کاهش تعداد افرادی است که زیر خط فقر زندگی میکنند. دستاوردهای پیشبینی شده برای این محور پایان فقر مطلق؛ کاهش فقر عمومی به حداقل نیمی از شرایط فعلی، پیادهسازی سیستمهای حمایتی اجتماعی، تامین و تضمین حق دسترسی و مالکیت به تکنولوژی، منابع اقتصادی، خدمات پایه؛ تقویت تابآوری و مقاومت در برابر بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است.
محور دوم – ریشهکنی گرسنگی و سوء تغذیه:
ریشهکنی گرسنگی، تامین امنیت غذایی، تغذیه سالم و غنی و تقویت کشاورزی پایدار از جمله شاخصهای این بخش هستند. برای مثال مقابله با سوء تغذیه و مقابله با عواملی که تامین زنجیره غذایی کودکان را تهدید میکند از جمله اقدامات مرتبط با این بخش است.
برای این بخش هشت هدف کلیدی و چهارده شاخص تعریف شده که نتایج و دستاوردهای نهایی آن شامل این موراد هستند: ریشهکنی مطلق گرسنگی و رشد امکان دسترسی به غذای سالم؛ پایان هر نوع از سوء تغذیه بخصوص برای مادران و فرزندان؛ رشد کشاورزی و تولیدات سالم؛ افزایش تابآوری صنایع کشاورزی و امنیت تولید در این صنعت؛
محور سوم – سلامتی و تندرستی:
تامین و تضمین سلامت افراد در هر سنی موضوع کلیدی این محور است. امید به زندگی شاخصه اصلی این محور است که در جوامع مختلف مورد سنجش قرار میگیرد. مهمترین نتایج و دستاوردهای متصور این محور شامل این موارد هستند:
کاهش مرگ و میر مادران؛ کاهش مرگ و میر کودکان زیر 5 سال؛ مبارزه با بیماریهای واگیردار؛ تقویت سلامت روان و کاهش مرگ و میرهای ناشی از بیماریهای غیر واگیر؛ جلوگیری از سو مصرف مواد مخدر؛ کاهش مرگ و میر جادهای؛ پوشش خدمات سلامت در سطح جهانی؛ پیادهسازی استانداردها و چارچوبهای سازمان بهداشت جهانی؛ توسعه و تقویت سازوکارهای مدیریت و پیشبینی ریسک جهانی.
محور چهارم – کیفیت آموزش:
افزایش سطح کیفی آموزش در کنار گسترش و توسعه کمی آن و در نهایت در دسترس قرار گرفتن آموزش برای همگان، مهمترین رویکرد این محور است. برای مثال جلوگیری از بازماندن از تحصیل، تحصیل برابر دختران و پسران را میتوان از شاخصهای مهم این محور عنوان کرد. دستاوردهای متصور در این محور شامل: تحصیل رایگان عمومی تا مقطع پیش از دانشگاه؛ دسترسی همگانی به تحصیلات و خدمات آموزشی؛ تحصیلات تکمیلی و فنی؛ تبعیض آموزشی و رفع آن؛ تقویت سرمایهگذاری و زیرساختهای آموزشی و تحصیلاتی در جوامع میباشد.
محور پنجم – برابری جنسیتی:
رسیدن به نقطه رفع نابرابری جنسیتی در زندگی، شغل، جامعه و خدمات اجتماعی رویکردهای اصلی این محور است. دستاوردهای متصور شده برای این بخش شامل:
پایان دادن به هر نوع از تبعیض جنسیتی؛ رفع خشونت علیه زنان؛ تقویت جایگاه زنان و مادران بعنوان سرپرست خانواده؛ برابری شغلی و موقعیتهای رشد برای زنان و دختران در مشاغل مشابه مردان.
محور ششم – دسترسی به منابع آبی سالم و سرویس بهداشتی:
اطمینان از دسترسی همگانی به آب تمیز آشامیدنی، منابع آبی و سرویسهای بهداشتی رویکردهای اصلی این محور میباشد. طبق گزارش JMP ، حدود 4.5 میلیارد نفر در جهان به منابع آب سالم و سرویسهای بهداشتی دسترسی ندارند و تمرکز یونیسف بر اجرای برنامههای مرتبط با این حوزه است.
نتایج اصلی برای این محور شامل: تامین آب آشامیدنی سالم ، ارزان و در دسترس؛ دسترسی به امکانات بهداشتی؛ تقویت کیفیت آب آشامیدنی؛ تامین زیرساختهای آبرسانی جدید؛
محور هفتم – انرژی پاک و ارزان:
دسترسی به منابع انرژی پایدار، انرژی ارزان و در دسترس مهمترین رویکرد این محور است. برای مثال یکی از اهداف، استفاده از برق برای عموم مردم در کشورهایی مثل هند، بنگلادش و کنیا است.
دستاوردهای پیشبینی شده اصلی برای این محور شامل: دسترسی عمومی به انرژیهای جدید؛ افزایش ضریب نفوذ انرژیهای تجدیدپذیر؛ بهینه سازی مصرف انرژی هستند.
اقداماتی همچون سرمایهگذاری در بخش انرژیهای تجدیدپذیر؛ تقویت زیرساختها و امکانات حوزه انرژی برای کشورهای درحال توسعه اهداف اجرایی – عملیاتی این بخش از برنامه هستند. در واقع این موارد به افزایش ضریب مصرف انرژیهای جدید و تجدیدپذیر و دسترسی عمومی به انرژی پاک و ارزان میانجامد.
محور هشتم – مشاغل مناسب و موثر و رشد اقتصادی جوامع:
این محور متمرکز بر توسعه پایدار و رشد اقتصادی با تکیه بر مشاغل شایسته برای افراد جامعه، بهرهوری و رشد نیرو کار میباشد.
مهمترین هدف این محور رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه و تقویت تولید ناخالص و خالص ملی این کشورها است. سایر اهداف این حوزه مواردی همچون اشتغال جوانان، ضریب اشتغال زنان و حوادث و مخاطرات فضای کاری است.
این محور دوازده هدف نهایی برای سال 2030 ترسیم کرده است که مهمترین آنها شامل: توسعه پایدار اقتصادی جوامع محلی؛ تقویت بهرهوری اقتصادی؛ حقوق و مزایای برابر و عادلانه، مشاغل شایسته برای افراد؛ قوانین عادلانه و حمایتی بازار کار برای پیمانکاران، نیروی کار، کارفرمایان؛ ریشهکنی هر نوع از سوءاستفاده از نیروی کار؛ ریشهکنی پدیده کودکان کار؛ تقویت نیروی کار جوان با فراهم کردن فرصتهای شغلی مناسب، آموزش و توانمندسازی؛ دسترسی به منابع مالی و حمایتی بینالمللی مانند سرویسهای بانکی و بیمهای میباشد.
محور نهم – صنعت، نوآوری و توسعه زیرساختی:
ایجاد زیرساختهای پایدار، توسعه صنعتی و رشد نوآوری از مهمترین رویکردهای این محور هستند. اهداف و دستاوردهایی نهایی این محور شامل: توسعه پایدار، مقاوم و تابآور و زیرساختهای فراگیر؛ پیادهسازی مفاهیم توسعه صنعتی در جوامع و رشد اقتصاد صنعتی؛ تقویت دسترسی به خدمات مالی بینالمللی و بازار آزاد؛ بروزرسانی صنایع و زیرساختها بخصوص در کشورهای درحال توسعه؛ افزایش ضریب نفوذ تحقیقات و رشد تکنولوژیهای صنعتی هستند.
حمایت از پیادهسازی زیرساختهای صنعتی در کشورهای درحال توسعه؛ ایجاد زنجیره ارزش صنایع در جوامع؛ ایجاد امکان دسترسی کشورهای درحال توسعه به اطلاعات آزاد و تکنولوژیهای روز.
محور دهم – کاهش نابرابری:
کاهش نابرابری بخصوص در بخش درآمد افراد و خانوارها مهمترین رویکرد این محور است.
نتایج و دستاوردهای برنامهریزی شده برای این محور شامل این موارد هستند: کاهش نابرابری درآمدی؛ پایان تبعیض و نابرابری و اطمینان از ایجاد فرصتهای برابر؛ پیادهسازی و تدوین قوانین مالی و اجتماعی که به برابری بیشتر کمک کند؛ تقویت و بازبینی قوانین و مقررات بازارهای بینالمللی مالی؛ ظرفیتسازی برای کشورهای درحال توسعه در نهادهای بینالملی؛ قوانین مهاجرتی حمایتی؛
همچنین برنامههای اجرایی پیشبینی شده برای اهداف این محور مواردی همچون برنامههای جامع برای بهسازی وضعیت کشورهای درحال توسعه، سرمایهگذاری در کشورهای درحال توسعه و تشویق سایر کشورها به این امر، کاهش هزینههای مستقیم و غیر مستقیم مهاجرت جهت تسهیل ورود نخبگان به بازارهای جهانی میباشد.
محور یازدهم – شهرهای توسعه یافته و جوامع مترقی:
ایجاد محیط زندگی امن، پایدار، مسکن مناسب و زندگی ایمن برای افراد رویکرد اصلی در این محور است.
شاخصهای مهم در این محور مبتنی بر تعداد نفرات ساکن زاغهنشینی در اطراف شهرهای بزرگ، سطح دسترسی مردم به امکانات حمل و نقل عمومی و ضریب فضای توسعه یافته برای هر نفر میباشد.
نتایج مهم متصور شده در این محور شامل محل سکونت امن و ارزان، سیستم حمل و نقل ایمن و اقتصادی، شهرسازی استاندارد، حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی برای مردم در مقابل توسعه شهری، کاهش آسیبپذیری شهرها و شهروندان در برابر بلایای طبیعی، توسعه فضاهای سبز و فضاهای عمومی شهری و حفاظت از محیط زیست در برابر رشد زندگی شهری و کاهش اثرات مخرب محیطی میباشد.
اقدامات فوق به معنای بهبود در برنامههای توسعهای شهری و منطقهای، تدوین و پیادهسازی سیاستها و برنامههای مرتبط با بهرهوری منابع شهری، کاهش ریسک بلایا و مخاطرات و مدیریت بهینه شهری و منطقهای برای کشورهای کمتر توسعه یافته و یا درحال توسعه میباشد.
محور دوازدهم – تولید و مصرف مسئولانه.
استفاده از الگوهای تولید و مصرف صحیح و عدم گرایش به روشهایی که منجر به اثرات مخرب میشوند از جمله مهمترین رویکردهای این محور هستند.
یکی از شاخصهای اصلی محور دوازدهم، تدوین و تبیین سیاستهایی است که دولتها برای مدیریت الگوی مصرف و بهینهسازی روشهای تولید بکار میبرند. شاخص بعدی جایگزینی و کاهش مصرف سوختهای فسیلی است. بازیافت در جوامع محلی و کاهش میزان جهانی مصرف پلاستیک در راستای کمتر شدن تجارت ضایعات مواردی هستند که میتوانند دستیابی به هدف محور دوازدهم را تسهیل کنند.
اهداف پیشبینی شده این بخش شامل:
پیادهسازی برنامه 10 ساله در اصلاح الگوی مصرف و تولید به الگوهای پایدار؛ دستیابی به مدیریت بهینه مصرف در منابع طبیعی؛ کاهش ضایعات غذایی به میزان نصف چه در بخش تولید در صنایع و چه در بخش مصرف نهایی؛ دستیابی به روش بهینه و دوستدار محیط زیست در مدیریت مواد شیمیایی و تولیدات مرتبط به این حوزه در طول چرخه تولید و مصرف؛ تشویق صنایع به استفاده از روشهای مدیریت پایدار منابع و اطمینان از دسترسی مردم در جوامع محلی به مفاهیم و شاخصهای مرتبط با مصرف و تولید پایدار و دوستدار محیط زیست از جمله اهداف کلیدی این بخش میباشد.
رویکرد کلیدی در این محور حمایت از کشورهای درحال توسعه ذیل فعالیتهای این بخش، تدوین و پیادهسازی الگوهای نظارت و ارزیابی و حذف عوامل آسیبزا مانند استفاده بیش از حد سوختهای فسیلی میباشد.
محور سیزدهم – تغییرات اقلیمی:
استفاده از مزایای انرژیهای تجدیدپذیر و جدید در راستای مقابله با اثرات و پیامدهای تغییرات اقلیمی و استفاده از قوانین مرتبط با این حوزه جهتگیری اصلی این محور را شامل میشود.
پنج هدف اصلی برای این بخش پیشبینی شده است که تا سال 2030 محقق گردد. این اهداف گستره وسیعی مخاطرات و پیامدهای حوزه تغییرات اقلیمی را در بر میگیرند.
تقویت تابآوری و افزایش توان ظرفیتی نسب به پیامدهای بحرانهای اقلیمی؛ تجمیع گسترها فعالیتها، دادهها، اطلاعات و اقدامات به قوانین و برنامههای مدون؛ رشد دانش و آگاهی نسبت به تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن؛ پیادهسازی ساختار سازمان ملل در بخش مبارزه با تغییرات اقلیمی UNFCCC؛ افزایش ظرفیت و توان جوامع در برنامهریزی و امکان پیادهسازی آن در محیط پیرامون خود.
محور چهاردهم – حیات در اقیانوسها و منابع آبی:
استفاده بهینه از منابع اقیانوسی و آبی و حفاظت پایدار از این منابع، حفظ اکوسیستم و زندگی حیات وحش این منابع روکیرد کلیدی این محور است.
روشها و رویکردهای جاری امکان حفاظت منابع طبیعی و اکوسیستم موجود در این مناطق را بدرستی فراهم نمیکند. افزایش دمای اقیانوسها، کاهش سطح اکسیژن و همچنین آلودگی آب اقیانوسها اثرات مخرب و مرگباری را بر این بخش از محیط زیست برجای میگذارد.
اهداف اصلی این محور شامل این موارد میشوند:
کاهش آلودگیهای دریایی؛ محافظت و بهبود وضعیت اکوسیستم دریایی؛ کاهش آلایندههای اسیدی؛ مدیریت صید و ماهیگیری صنعتی؛ حفظ و توسعه بسترهای ساحلی و فراساحلی؛ برنامههای بهرهبرداری پایدار از منابع اقتصادی دریایی و ساحلی؛ حمایت از شیوههای سنتی و دوستدار محیط زیست صید و تقویت جوامع محلی در این بخش؛ تدوین قوانین کارآمد بینالمللی و اعمال و استفاده همه کشورها از این قوانین.
محور پانزدهم – حفاظت از زمین و اکوسیستم آن.
محافظت، بهرهبرداری پایدار از منابع، مقابله با بیابان زایی، حمایت از تنوع زیستی و مقابله با تخریب زمین و جنگلها از جمله مهمترین موارد در این محور هستند.
اقدامات و دستاوردهایی که از سوی سازمان ملل در این بخش تعریف شدهاند شامل:
حفاظت از منابع آبی و اکوسیستم موجود در این منابع؛ پایان تخریب جنگلها؛ بیابانزدایی؛ حفاظت از کوهها و اکوسیستم موجود در آن؛ حمایت و حفاظت از تنوع زیستی؛ مقابله با قاچاق گونههای زیستی حیات وحش و گیاهان؛ جلوگیری از انتقال و رشد گونههای مهاجم زیستی در مناطق غیر مرتبط؛ تدوین و تبیین قوانین و برنامههای ملی، منطقهی و محلی در بخش حفاظت، پیشگیری از مخاطرات و مدیریت بهینه منابع.
محور شانزدهم – صلح، عدالت و نهادهای حمایتی.
امکان دسترسی عموم مردم به نهادهای حمایتی، وضع و تعریف قوانین و مقررات همه شمول، برابری در برابر مقررات و در نهایت افزیش سطح رضایت عمومی از اجرای قوانین و توسعه حس عدالت اجتماعی از جمله مهمترین شاخصههای این بخش هستند.
مهمترین اهداف و دستاوردهای پیشبینی شده برای این بخش شامل این موارد هستند:
کاهش نرخ جرم و جنایت در جوامع؛ حفاظت از کودکان در برابر سوء استفاده، قاچاق، خشونت؛ مقابله با جرایم سازمان یافته، کاهش فساد و رشوه در جوامع محلی و سطوح حاکمیتی و دولتی؛ شفافیت در عملکرد و قوانین سازمانها و نهادها؛ اطمینان از دسترسی عادلانه و برابر افراد جامعه به امکانات حقوقی و پشتیبانی در جوامع؛ کمک به کشورها جهت حضور و مشارکت در جامعه جهانی؛ تدوین و اجرای قوانین ضد تبعیض؛ کمک به توسعه و تقویت سازمانها و نهادهای بینالمللی که به مقابله با تروریسم، جرایم سازمان یافته و خشونت میپردازند.
محور هفدهم – همکاری و تعاملات.
افزایش و تقویت تعاملات بینالمللی و همکاری کشورها، دولتها و موسسات درکنار یکدیگر میتواند مهمترین عامل در اجرای شانزده محور عنوان شده باشد. ایجاد ساختارهای چند ملیتی و همکاریهای فرامنطقهای میتواند سرعت و امکان دسترسی جوامع مختلف به اطلاعات، امکانات و زیرساختها، منابع مالی، آموزش، تکنولوژی و تبادل تجربه را بیشتر کند.
این محور شامل تعاملات و همکاری دولتها با یکدیگر، موسسات و نهادهای غیر انتفاعی، شرکتها و بنگاههای اقتصادی و یا تلفیقی از همکاری همه این مجموعهها با یکدیگر هستند.
محور هفدهم از برنامه توسعه پایدار سازمان ملل افزایش تعاملات برای برقراری تبادلات بهینهتر همانند سرمایهگذاری هدفمند در راستای توسعه پایدار فراتر از مرزهای کشورهای توسعه یافته و صنعتی است.
یکی از اهداف اصلی این محور تقویت تجارت جهانی . ایجاد یک سیستم تجاری اقتصادی بهینه و قابل اتکا و مطمئن است. حوزههای اصلی این محور شامل تعاملات اقتصادی-مالی، تکنولوژی، ظرفیتسازی، تجارت و توسعه مبادلات بین جوامع تعریف شده است.